KINO SVOJE LJUBIM…
Poštovani ljubitelji kino dvorana, vrijeme je da danas prošetamo bosanskohercegovačkim kinima, od Bihaća, do Trebinja i od Čapljine, do Sarajeva i šire. I ovog ljeta, za vašu dušu, pobrinuće se brojni kinematografi, koji će, samo za vas, pripremiti obilje zanimljivih filmova. Naravno, u prvom planu je veličanstveni Sarajevo Film Festival, koji će se održati od 15 do 22. avgusta, dvije hiljade i dvadeset pete.
Što je posebno zanimnjivo, ovog proljeća, uz ostale znamenite filmske radnike, pozvani su i brojni mladi filmski profesionalci i filmski kritičari iz Jugoistočne Evrope i Južnog Kavkaza na predstojeći SFF, kako bi se svi oni na vrijeme prijavili na novo izdanje zanimljivog programa “Talents Sarajeva”, pod naslovom “Filming as Caring”. Pozivi su upućeni rediteljima, producentima, glumcima i scenaristima, kao i direktorima fotografija, te montažerima i filmskim kritičarima. Očekuje se dolazak učesnika iz Ukrajine, Republike Turske, Sjeverne Makedonije, Albanije, Armenije, Azerbejdžana, Bugarske, Hrvatske, Grčke, Kipra, Mađarske, Kosova, Gruzije, Moldavije, Malte, Crne Gore, Srbije, Rumunije, Slovenije i Bosne i Hercegovine.
“Talents Sarajevo” otvoriće dijalog o važnosti mentalnog zdravlja u filmskoj industriji. Uz to, učesnici će se dotaći i strukturnih promjena u ovdašnjoj filmskoj industriji. Uvodiće se nove platforme, koje podstiču inovacije, saradnju i profesionalni razvoj u kreativnim industrijama. Jednom riječju, ova, kao i nedavno pokrenuta saradnja sa Međunarodnim filmskim festivalom u Berlinu i ovdašnjim programom “Berlinare Talents”, izrastaju u regionalno mjesto susreta i obuke najboljih filmskih stručnjaka. Inače, ove godine već su otvorene online prijave za filmove i dramske serije, za programe Trideset i prvog Sarajevo Film Festivala, koji će se održati, kako rekosmo, od petnaestog do dvadeset i drugog avgusta godine 2025-te. Filmski autori i producenti već su počeli da se bave Takmičarskim programima, od igranog, preko dokumentarnog, kratkog i studentskog filma. Do kraja maja ove godine svi planirani filmovi moraju biti dostavljeni nadležnim SFF-ovskim službama.
Sredinom devetnaestog stoljeća svijet se počeo upoznavati sa kinematografijom! Francuska braća Lumiere snimili su tada prve filmove! U to vrijeme francuski filmovi su projecirani i na velikim platnima, što je u građane unosilo strah i strepnju, gledajući vozove, koji su jurili i tutnjali pariškim ulicama. Taj strah prenio se i u druge evropske gradove, u kojima su se prikazivali tamošnji filmovi.
Vjerovali ili ne, draga ABC Djeco, baš nekako - dvije godine nakon što su Francuzi prikazali svoje prve filmove, to čudo je stiglo i u naš šeher Sarajevo! Nekoliko godina kasnije otvorene su prve kino dvorane i u našem glavnom gradu. Zbilo se to 21. septembra 1912.godine. Sarajevo je dobilo Kino “Apolo”, prvo moderno kino, koji će sedamdesetak godina kasnije, dobiti i prve Zimske olimpijske igre na Zapadnom Balkanu! Godine 2014-te taj objekat, sa kino salom, je proglašen nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Mahom su prikazivani partizanski filmovi, poput filma “Kozara”. Ubrzo je Sarajevo zaimalo i Filmsku kuću “Forum”. Godinu dana kasnije, nakon “Apoloa”, naš glavni grad je dobio i drugo kino – “Romaniju”. Sarajevo je, za kratko vrijeme, okupilo brojne posjetioce u ta dva kina, a onda su rijeke građana iz drugih bosanskih gradova počeli dolaziti u sarajevska kina.
Ubrzo je otvoren i kino “Dubrovnik”, na čijem mjestu je kasnije smješten Multipleks Cinema City. Slijedili su potom kino “Radnik”, zatim ”Sutjeska”, “Prvi maj”, kino “Đuro Đaković” i Kinoteka. Ubrzo potom kino “Prvi maj” preimenovan je u Kino “Bosna”. U Novom Sarajevu ubrzo su osnovana i kina “Arena Sarajevo” i “Kumrovec” na Čengić Vili, a potom 1963. osnovana je i Kinoteka Bosne i Hercegovine.
U današnje vrijeme zanimljivo je da su novosarajevsko Kino “Metalac” posjetili i glumački velikani - Anđelina Đoli, Bred Pitt, Gilian Anderson, Robert De Niro i Morgan Friman, prilikom njihovog dolaska u Sarajevo, na SFF. Danas su Sarajlijama dostupni multipleks „CineStar“, “Cineplexx”, Miting Point i kina “Art” i “Kriterion”. U filmskom arhivu Kinoteke BiH čuvaju se filmski materijali i građa od historijskog, umjetničkog, kulturnog, obrazovno-odgojnog i naučnog značaja.
U nastavku ćemo iz Sarajeva prošetati po nekoliko odabranih bosansko-hercegovačkih gradova, kako bismo vam prenijeli djelić zbivanja u ovoj oblasti u tamošnjim kino salama.
I u Mostaru i Bihaću otvoreni su multiplexi “CineStar”. Pet dvorana i sedamsto sjedišta u gradu na Starom mostu i u bihaćkom CineStaru, a šest kinodvorana i 834 sjedišta. U najužem centru Bihaća, pak, nalazi se Kino “Una”. Riječ je o modernom kinu tipa miniplex, koji ima tri dvorane, sa kapacitetom od oko devedeset sjedećih mjesta. Dnevno se u tom kinu prikaže do devet projekcija, a za najmlađe se vikendom prikazuju dječiji filmovi.
Tu su i CineStar Tuzla, sa pet kino dvorana i 789 sjedišta. CineStar 4DX Delta Planet ima i Banja luka, sa šest dvorana i 725 sjedišta. Radovi na CineStarovom multipleks kinu u Gračanici odvijaju se dobro. Očekuje se da će tri dvorane biti opremljene “Barko” projektorima, koje karakterišu kristalno čiste slike živih boja i visokog konstrasta. U najveću dvoranu biće ugrađen eXtrem system, specijalni CineStar standard. Ovaj CineStar najveći je Kino lanac u našoj domovini! Očekuje se da će u oktobru mjesecu ove godine biti otvoren ovaj vrhunski uređaj gračanički.
CineStar kino u Mostaru broji pet kinodvorana i čak sedamsto sjedećih mjesta. Treba reći da su sve dvorane opremljene digitalnom tehnologijom. Potpuna digitalizacija omogućila je Mostarcima kvalitetnu “kinoterapiju”. Ovdašnji Multipleks CineStar godišnje prikazuje preko stotinu i pedeset filmskih naslova. Dvorane su savršeno prostrane i udobne, sa genijalnim amfiteatarskim sjedištima. Zanimljivo je da u dvorani imate takozvana “ljubavna sjedala”, koja zauzimaju čak dvadeset posto ukupnih kapaciteta svake dvorane!
I Zeničanin uživaju u savremenoj dvorani opremljenoj najsavremenijom tehnologijom! Kino dvorana, sa Multiplex Ekranom, zakupila je tamošnji CineStar. Radovi na dvoranama su vrhunski odrađeni.
Kažu da je čari bioskopske, među prvima, vidjela Bijeljina i tamošnje stanovništvo i to ne jučer, nego čak 1898. godine! Zabilježeno je takođe da je od 1916. godine bioskop u bijeljinskom hotelu “Drina” bio u vlasništvu gospon Hansa Rihtera i tako sve do 1918.godine. Podsjećamo da je godinu dana ranije - 27. jula 1897. godine, prvo kino uljepšalo šeher Sarajevo! Pričalo se da je umjetnik bijeljinski Milan Grujić “zapucao” u Beč kako bi nabavio takozvanu ”laternu magiku”, bioskopski lateralni aparat, sa kratkim filmovima! Gospon Milan je prve predstave priredio u Dobrovoljnom vatrogasnom društvu. Navalio narod, pa je drug Grujić tih dana, mjeseci i godina, zasukao rukave i po vazdugi dan prikazivao filmove.
Grad Konjic je takođe na vrijeme “napunio” ustanovu Narodni univerzitet. Ovaj grad je na vrijeme izgradio 3 D kino! Pitali smo Konjičane kada su prvi put “okusili” kino dvoranu u svom mjestu, ali, većina nije imala odgovor. Jedan domaćin nam reče da se to desilo 1948. godine, u prostorijama fiskulturne sale “Partizan”. Desilo se to u vrijeme suđenja ratnom zločincu Draži Mihajloviću. Prvi film sejrili su građani Konjica 1957. godine. Naslov filma bo je ”Slavica”. Podsjećamo, prije agresije na našu zemlju funkciju direktora konjičke dvorane vršili su Rezak Džumhur, rođak Zuke velikana, a spominju se i Ibrahim Prkić, Mitar Todorović, Šerif Kori, Sead Djikić i Adem Hadžajlija.
U Goraždu je daleke 1957. godine osnovan Centar za kulturu, četvrta ustanova ovog tipa na Balkanu! Ova javna ustanova i Centar za kulturu poduzimali su sve kako bi što kvalitetnije zadovoljili kulturne potrebe Goražda, među kojima dominira kino dvorana.Najzad, pred sami kraj današnje priče o kino salama, govorićemo ukratko i o primjeru iz romanijskog kraja. Tamošnji građani izgradili su Kino dvoranu daleke 1949. godine i to mahom, dobrovoljnim radom i radnim akcijama. Nažalost, u ljeto 2011. godine u požaru je izgorjela sokolačka dvorana i uz to nestala dva kino projektora i prateća oprema.
Toliko ukratko o bosansko-hercegovačkim kino dvoranama. Sve su one za vas širom otvorene, pod uslovom da narednog ljeta doputujete u svoju domovinu i vaš kraj i grad.
Srdačno vas pozdravljamo, dragi naši ABC dječaci i djevojčice.
Pozdrav i vašim najdražim……
